کنتاکتور زیمنس را بشناسیم
در این مقاله به عناوین زیر می پردازیم
کنتاکتور چیست
امروزه در بسیاری از صنایع و کارگاه های صنعتی به قطعه ای نیاز داریم که بتوانیم موتور ها و تابلو های الکتریکی را کنترل و قطع و وصل کنیم. به همین جهت از قطعه ای به نام کنتاکتور و یا به فرانسوی contactor استفاده می شود. در این مقاله سعی داریم تا قدم به قدم با انواع کنتاکتور و کنتاکتور زیمنس آشنا شویم.
در تصویر زیر نمونه ای از یک کنتاکتور را مشاهده می کنید :
بررسی جامع کنتاکتورکنتاکتور چیست ؟ انواع برندهای کنتاکتور
مشتاقید کنتاکتور را فارغ از برند آن بشناسید و با اطلاعات کامل از ساختمان و نحوه عملکرد آن آشنا شوید، مقاله روبرو برای شماست.
بررسی جامع کنتاکتور در واقع اگر بخواهیم بگوییم کنتاکتور چیست، باید گفت نوعی رله است که مشابه یک کلید سه فاز دارای سه کنتاکت قدرت و کنتاکت های کمکی جهت مدار فرمان می باشد که در جریان های بالا استفاده می شود. از دیگر موارد کاربرد کنتاکتور می توان به کنترل بارهای مختلف همانند الکترو موتورها ، بانک های خازنی ، مدارات روشنایی ، گرمکن های الکتریکی و سایر تجهیزات الکتریکی اشاره کرد.
کارکرد کنتاکتور بر پایه مغناطیس استوار است . بدین صورت است که کنتاکتور ها دارای یک بوبین هستند ( در ادامه به جزئییات کنتاکتور پرداخته می شود) که با وصل جریان سیم پیچ بوبین، کنتاکت های (تیغه های) قدرت وصل شده و به طبع آن تیغه های کمکی نیز باز یا بسته می شوند.
در زیر تصویر دو نمونه از بوبین کنتاکتور زیمنس را برای شما آورده ایم:
مزایای استفاده از کنتاکتور
استفاده از کنتاکتور در مدارات الکتریکی به جهت کنترل فرآیند مزایای بسیاری دارد که از جمله این مزایا میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
- کنترل و فرمان مدارات و موتور ها از راه دور
- استفاده از کنتاکتور اقتصادی تر و ایمن تر است
- در صورت استفاده از کنتاکتور از خطرات راه افتادن مجدد ماشین ها در زمان قطع و وصل مجدد برق جلوگیری میگردد.
- امکان کنترل ماشین ها و مدارات از چند نقطه توسط کنتاکتور امکان پذیر است
- در صورت استفاده از کنتاکتور قابلیت هوشمندسازی و اتوماتیک کردن مدار فرمان وجود دارد
- سرعت قطع و وصل بالا
- از نظر حفاظتی دستگاه های مناسب تر و مطمئن تری می باشند
انواع کنتاکتور
کنتاکتورها در مدل ها و برند های مختلفی ساخته می شوند که در اینجا قصد داریم کنتاکتور زیمنس ( siemens ) را مورد بررسی قرار دهیم. معمولا کنتاکتور ها بر اساس توان و جریان بررسی و معرفی می شوند . هر کدام با مشخصات فنی متفاوت دارای کد فنی جداگانه ای می باشد. دو خانواده پر کاربرد کنتاکتور های زیمنس با کدهای 3RTو3TF نشان داده می شوند که تیپ های جدیدتر برند کنتاکتور های زیمنس می باشند . پیش کد 3RH مربوط به کنتاکت های کمکی و کنتاکتور های فرمان زیمنس می باشد. کنتاکتور های زیمنس در سایز های مختلفی طراحی و ساخته شده اند و هر سایز شامل توان های مختلفی است .
جدول زیر این تقسیم بندی را بصورت واضح بیان می کند:
| ردیف |
سایز |
توان (kw) |
عدد مربوط به کد فنی |
| 1 |
S00 |
|
|
| 2 |
S0 |
|
|
| 3 |
S2 |
|
|
| 4 |
S3 |
|
|
| 5 |
S6 |
|
|
| 6 |
S10 |
|
|
| 7 |
S12 |
|
|
نمونه ای از تصویر کنتاکتور های زیمنس سری 3RT در زیر آمده است که می توانید تفاوت سایزهای مختلف آن را بهتر درک کنید :
انواع کنتاکتورها و طبقه بندی ها
اگر بخواهیم به طور خلاصه طبقه بندی کنتاکتور های زیمنس سری 3RT و 3TF را نشان دهیم می توانیم با بررسی تصویر زیر به اطلاعات جامعی در این مورد برسیم ، همانطور که ملاحظه می فرمایید بسته به نوع بار مورد استفاده ، تایپ کنتاکتور تفاوت دارد . برای نمونه کنتاکتور های 3 پل مورد استفاده برای موتور (AC-3) سری 3RT20 و 3RT10 و 3RT12و 3TF بوده و برای بانک خازنی سری 3RT26 نامگذاری شده.
جهت انتخاب کنتاکتور زیمنس باید دو آیتم اصلی توان و جریان را مد نظر داشته باشیم . حال می خواهیم ببینیم که برای هر توان و جریان از چه نوع کنتاکتور و با چه کدی استفاده کنیم . به همین خاطر جدول زیر، برای شما آماده شده است :
| کد زیمنس |
سایز کنتاکتور |
توان کنتاکتور ( KW ) |
جریان کنتاکتور(A) |
تعداد کنتاکت کمکی NO – NC |
| 3RT2015-1AP01 |
S00 |
3 |
7 |
1-0 |
| 3RT2016-1AP01 |
S00 |
4 |
9 |
1-0 |
| 3RT2017-1AP01 |
S00 |
5.5 |
12 |
1-0 |
| 3RT2018-1AP01 |
S00 |
7.5 |
16 |
1-0 |
| کد زیمنس |
سایز کنتاکتور |
توان کنتاکتور ( KW ) |
جریان کنتاکتور(A) |
تعداد کنتاکت کمکی NO – NC |
| 3RT2023-1AP00 |
S0 |
4 |
9 |
1-1 |
| 3RT2024-1AP00 |
S0 |
5.5 |
12 |
1-1 |
| 3RT2025-1AP00 |
S0 |
7.5 |
16 |
1-1 |
| 3RT2026-1AP00 |
S0 |
11 |
25 |
1-1 |
| 3RT2027-1AP00 |
S0 |
15 |
32 |
1-1 |
| 3RT2028-1AP00 |
S0 |
18.5 |
38 |
1-1 |
| کد زیمنس |
سایز کنتاکتور |
توان کنتاکتور ( KW ) |
جریان کنتاکتور(A) |
تعداد کنتاکت کمکی NO – NC |
| 3RT2035-1AP00 |
S2 |
18.5 |
40 |
1-1 |
| 3RT2036-1AP00 |
S2 |
22 |
50 |
1-1 |
| 3RT2037-1AP00 |
S2 |
30 |
65 |
1-1 |
| 3RT2038-1AP00 |
S2 |
37 |
80 |
1-1 |
| کد زیمنس |
سایز کنتاکتور |
توان کنتاکتور ( KW ) |
جریان کنتاکتور(A) |
تعداد کنتاکت کمکی NO – NC |
| 3RT2045-1AP00 |
S3 |
37 |
80 |
1-1 |
| 3RT2046-1AP00 |
S3 |
45 |
95 |
1-1 |
| 3RT2047-1AP00 |
S3 |
55 |
110 |
1-1 |
| کد زیمنس |
سایز کنتاکتور |
توان کنتاکتور ( KW ) |
جریان کنتاکتور(A) |
تعداد کنتاکت کمکی NO – NC |
| 3RT1054-1AP36 |
S6 |
55 |
115 |
2-2 |
| 3RT1055-1AP36 |
S6 |
75 |
150 |
2-2 |
| 3RT1056-1AP36 |
S6 |
90 |
185 |
2-2 |
| کد زیمنس |
سایز کنتاکتور |
توان کنتاکتور ( KW ) |
جریان کنتاکتور(A) |
تعداد کنتاکت کمکی NO – NC |
| 3RT1064-6AP36 |
S10 |
110 |
225 |
2-2 |
| 3RT1065-6AP36 |
S10 |
132 |
265 |
2-2 |
| 3RT1066-6AP36 |
S10 |
160 |
300 |
2-2 |
| کد زیمنس |
سایز کنتاکتور |
توان کنتاکتور ( KW ) |
جریان کنتاکتور(A) |
تعداد کنتاکت کمکی NO – NC |
| 3RT1075-6AP36 |
S12 |
200 |
400 |
2-2 |
| 3RT1076-6AP36 |
S12 |
250 |
500 |
2-2 |
| کد زیمنس |
سایز کنتاکتور |
توان کنتاکتور ( KW ) |
جریان کنتاکتور(A) |
تعداد کنتاکت کمکی NO – NC |
| 3TF6844-0CM7 |
S14 |
335 |
630 |
4-4 |
| 3TF6944-0CM7 |
S14 |
450 |
820 |
4-4 |
در مواردی نیاز است جهت استفاده از کنتاکتور ها ، از ابزار ها و قطعات کمکی برای کنتاکتور های زیمنس استفاده کنیم . در زیر می توانیم نمونه ای از این کد های کمکی را مشاهده کنیم :
| پیش کد کمکی زیمنس |
نوع کمکی |
| 3RH2911-1FA22 |
کمکی 2باز و 2 بسته ( 2NO , 2NC ) |
| 3RT2924-5AP01 |
کمکی بوبین 230 ولت |
| 3RT2916-1JL00 |
کمکی وریستور |
| 3RT2916-1CD00 |
RC ELEMENT |
| 3RT2935-6A |
پلاتین قدرت |
قابل ذکر است کد های ذکر شده در جدول بالا که مربوط کمکی های کنتاکتور زیمنس است کامل نبوده و بسته به نوع جزئیات کمکی قابل تغییر است.
اگر بخواهیم دسته بندی انواع کنتاکتور های زیمنس را بر حسب کاربرد و نوع بار مورد بررسی قرار دهیم ، می توانیم از جدول زیر استفاده کنیم :
|
نوع ولتاژ
|
نوع کنتاکتور |
کاربرد |
| AC |
| AC-1 |
| AC-2 |
| AC-3 |
| AC-4 |
| AC-5a |
| AC-5b |
| AC-6a |
| AC-6b |
| AC-7a |
| AC-7b |
| AC-8a |
| AC-8b |
|
| بارهای غیرالقایی یا اندکی القایی – کوره مقاومتی |
| موتور روتور سیم پیچی: راه اندازی – خاموشک ردن |
| موتور روتور قفسی: راه اندازی – خاموش کردن حین کار |
| موتور روتور قفسی: راه اندازی – قطع و وصل زیاد در زمان کم – تغییر جهت – ترمز |
| قطع و وصل لامپ های تخلیه در گاز |
| قطع و وصل لامپ های رشته ای |
| قطع و وصل بانک های خازنی |
| قطع و وصل برای ترانسفورماتورها |
| بارهای کم القاییِ لوازم خانگی مثل همزن و مخلوط کن |
| بارهای موتوری لوازم خانگی مثل هواکش ها و جاروبرقی مرکزی |
| فرمان موتور کمپرسورهای تبرید کاملاً بسته با وصل مجدد دستی رها ساز اضافه بار |
| فرمان موتور کمپرسورهای تبرید کاملاً بسته با وصل مجدد خودکار رهاساز اضافه بار |
|
| DC |
|
| بارهای غیرالقای یا اندکی القایی کوره مقاومتی |
| موتورهای شنت: راه اندازی – قطع و وصل زیاد در زمان کم – تغییر جهت – ترمز دینامیکی |
| موتورهای سری: راه اندازی – قطع و وصل زیاد در زمان کم – تغییر جهت – ترمز دینامیکی |
| قطع و وصل برای لامپ های رشته ای |
|
مشخصات کنتاکتورها
کنتاکتور ها معمولا دارای مشخصات الکتریکی ، حرارتی و مکانیکی خاصی هستند که در زیر به آن ها اشاره شده است :
ولتاژ نامی کنتاکتور
ولتاژ نامی کنتاکتور ولتاژی است که کنتاکتور در آن ولتاژ میتواند کار کند و مشکلی از نظر عایقی برای کنتاکتور به وجود نیاید.
جريان نامي کنتاکتور
جریان نامی کنتاکتور به جریانی گفته می شود که کنتاکت های کنتاکتور می توانند تحمل کنند و آسیب نبینند.
انرژي مصرفي کنتاکتور
بوبین کنتاکتورها برای کار در ولتاژ های مختلفی طراحی شده و میتوانند کار کنند و این ولتاژ ها هم می توانند به صورت متناوب ( AC ) و هم به صورت مستقیم ( DC) در رنج های مختلف باشد . به همین دلیل بوبین کنتاکتور خود نیز به عنوان یک مصرف کننده تلقی شده و انرژی مصرف میکند و نشانگر یک کنتاکتور خوب این است که انرژی مصرفی داخلی کمی مصرف کند و می توان برای کم کردن این انرژی از یک مقاومت استفاده کرد که با بوبین کنتاکتور سری شود و در مدار قرار گیرد.
درجه حرارت قابل تحمل کنتاکتور
کنتاکتور ها برای کار باید حتما در دمای مشخص شده ای باشند تا بتوانند کار کنند که این دما معمولا برای کنتاکتور ها از -20°C تا +60°C می باشد .
جریان حرارتی کنتاکتور
معمولا در کنتاکتور ها علاوه بر جریان نامی کنتاکتور مقدار جریانی وجود دارد که حداکثر جریان مجاز برای کارکرد کنتاکتور را نشان می دهد که اگر جریان از آن تجاوز کند به کنتاکتور آسیب می رسد .
تعداد تیغه ها کنتاکتور
تیغه های کنتاکتور از اصلی ترین قسمت های یک کنتاکتور می باشد و از دو نوع تیغه اصلی قدرت و تیغه کمکی فرمان تشکیل شده اصل ، معمولا در کنتاکتور ها تیغه های قدرت ثابت بوده و تیغه های کمکی یا فرمان قابل افزایش می باشد.
زمان عملکرد کنتاکتور
زمان عملکرد کنتاکتور به مقدار زمانی گفته می شود که تیغه های کنتاکتور عمل می کنند و باز و یا بسته می شوند.
عمر مکانیکی کنتاکتور
کنتاکتور ها معمولا با توجه به تعداد دفعات قطع و وصل خود دارای عمر مکانیکی منحصر به فرد خود هستند و پس از آن تعداد کنتاکتور دیگر قابل استفاده نیست و باید تعویض گردد.
کنتاکتور زیمنس و اجزای سازنده آن
کنتاکتور های زیمنس از اجزا متعددی تشکیل شده است که همگی این قطعات به صورت یکپارچه در کنار هم قرار گرفته اند.
این قطعات به شرح زیر می باشند :
- عایق بین ترمینال های قدرت
- قاب بالایی
- کنتاکت متحرک کمکی
- کنتاکت متحرک قدرت
- هسته متحرک
- هسته ثابت
- قاب پایینی
- پوشش بالایی
- ترمینال پیچی و کنتاکت ثابت کمکی
- ترمینال پیچی و کنتاکت ثابت قدرت
- شاسی عایق
- بوبین و فنر
- محافظ هسته
- نگه دارنده هسته ثابت
- فنر نگهدارنده روی ریل
جزئیات کد فنی کنتاکتور زیمنس
کنتاکتور های زیمنس همانند دیگر محصولات این شرکت دارای کد فنی هستند که برای هر کنتاکتور زیمنس با ویژگی های خاص یک کد فنی اختصاصی وجود دارد که به عنوان شناسنامه آن کنتاکتور تلقی می گردد . کد فنی کنتاکتور های زیمنس تشکیل شده از تعدادی حروف و عدد است که هرکدام نشانگر یک ویژگی خاص در کنتاکتور می باشد . در اینجا میخواهیم به شرح این کد بپردازیم :
کد های فنی کنتاکتور های زیمنس به شکل زیر می باشند که قسمت های مختلف این کد فنی در ادامه بررسی می شود .
(A)_ این قسمت تشکیل شده از یک عدد 3 و دو حرف R و T که نشانگر این است که این کد فنی مربوط به کنتاکتور زیمنس می باشد.
(B)_در این قسمت 2 عدد تعریف می شود که نشانگر نسل کنتاکتور است که تشکیل شده از دو خانواده سری 10 و سری 20 می باشد .
(C)_این قسمت دارای 2 عدد است که نمایش دهنده توان کنتاکتور است که از مهم ترین مولفه های انتخاب کنتاکتور است که مطابق جدول زیر قابل انتخاب است:
| ردیف |
سایز |
توان (kw) |
عدد مربوط به کد فنی |
| 1 |
S00 |
|
|
| 2 |
S0 |
|
|
| 3 |
S2 |
|
|
| 4 |
S3 |
|
|
| 5 |
S6 |
|
|
| 6 |
S10 |
|
|
| 7 |
S12 |
|
|
(D)_ این قسمت دارای یک عدد است که نشانگر نوع اتصالات کنتاکتور زیمنس است که مطابق جدول زیر نشان داده می شود :
| نوع اتصال |
عدد مربوط به کد فنی |
|
Screw ( پیچی )
|
1 |
|
Spring (فنری )
|
2 |
(E)_ در این قسمت حرف مربوط به مشخصه ولتاژی کنتاکتور زیمنس میباشد که مطابق جدول زیر کد گذاری می شود :
| نوع ولتاژ کاری |
حرف مربوط به کد فنی |
| AC |
A |
| DC |
B |
| ACDC |
N |
(G)_ در آخرین قسمت دو عدد تعریف می شود که نشانگر تعداد کنتاکت های کمکی باز (NO) و بسته (NC) کنتاکتور های زیمنس می باشد.
