نحوه نصب و سیم کشی کنتاکتور سه فاز
در این مقاله به عناوین زیر می پردازیم
کنتاکتور چیست؟
انواع کنتاکتور
سیم کشی کنتاکتور سه فاز
مدار سیم کشی کنتاکتور سه فاز
نتیجه گیری
اجرای صحیح سیم بندی کنتاکتور در کاربردهای صنعتی و تجاری گامی مهم برای مدیریت عملکرد موتور الکتریکی است. در این پست به بررسی سیم کشی، نحوه عملکرد و دستورالعمل های سیم کشی کنتاکتور سه فاز خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
کنتاکتور چیست؟
کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که برای کنترل جریان برق مورد استفاده قرار می گیرد. ساختار داخلی کنتاکتور شامل یک بوبین یا سیم پیچ است که به مدار فرمان متصل می شود. همچنین شامل مجموعه ای از کنتاکت هاست که جریان موتور را تامین می کند. هنگامی که ولتاژ فرمان به سیم پیچ اعمال می شود، یک میدان الکترومغناطیسی ایجاد می کند.
این فرایند سبب اتصال کنتاکت های متحرک و ثابت به یکدیگر شده و اصطلاحا کنتاکت ها را می بندد. با بسته شدن کنتاکت ها مسیر جریان موتور برقرار شده و موتور روشن می شود. وقتی سیم پیچ خاموش می شود، کنتاکت ها باز و موتور خاموش می شود. قابلیت کنترل از راه دور کنتاکتورها سبب شده است به صورت گسترده در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرند. جزئیات بیشتر در این زمینه را در مقاله کنتاکتور چیست بخوانید.
انواع کنتاکتور
کنتاکتورها انواع مختلفی دارند که هر کدام از آن ها کاربرد متفاوتی دارد. در ادامه به معرفی برخی از نمونه های کنتاکتور موجود در بازار خواهیم پرداخت. با من همراه باشید.
کنتاکتورهای :AC از این کلیدها به طور گسترده در کاربردهای صنعتی و تجاری برای کنترل موتورهای AC استفاده می شود. آنها در اندازه‌ها و پیکربندی‌های مختلفی برای کنترل ولتاژ و جریان های مختلف وجود دارند. به عنوان مثال تنوع کنتاکتورهای زیمنس را می توانید در لیست قیمت کنتاکتور زیمنس ببینید.
کنتاکتورهای :DC کنتاکتورهای DC برای به حرکت درآوردن موتورهای DC و معمولاً در کاربرد هایی که نیاز به کنترل دقیق موتور دارند، مانند وسایل نقلیه الکتریکی و ربات ها، استفاده می شوند.
کنتاکتورهای با کاربردهای معین: این دسته از کنتاکتورها، تخصصی هستند و برای اهداف خاصی مانند تهویه مطبوع، گرمایش و تبرید ساخته شده اند. این دسته اغلب کوچک و ارزان هستند.
کنتاکتورهای معکوس: کنتاکتورهای معکوس برای تغییر جهت چرخش موتور سه فاز استفاده می شوند. در واقع مجموعه ای متشکل از دو کنتاکتور است که معمولاً در سیستم های نوار نقاله و وینچ ها استفاده می شوند. دقت کنید سیم بندی کنتاکتور معکوس با کنتاکتور استاندارد متفاوت است.
کنتاکتور استارت: برای محافظت از موتور در برابر جریان بیش از حد و اضافه بار استفاده می شود. در حقیقت یک کنتاکتور استارت، ترکیب یک کنتاکتور با یک رله اضافه بار است.
مینی کنتاکتورها: کنتاکتورهای فشرده و کم حجمی هستند که برای کاربردهایی با فضای نصب محدود ایده آل هستند. آنها اغلب در تابلوهای کنترل و ماشین آلات کوچک دیده می شوند.
کنتاکتور های خازنی: این نوع از کنتاکتور ها در بانک های خازنی استفاده می شوند. این دسته از کنتاکتور ها بدلیل ساختار ویژه خود برای کنترل بارهای خازنی ایجاد شده در مدار طراحی و مورد استفاده قرار می گیرند.
کنتاکتورهای خلاء: این دسته از کنتاکتورها هنگام باز و بسته کردن کنتاکت‌ها از خلاء به عنوان محیط خاموش کننده قوس الکتریکی ایجاد شده استفاده می کنند. آنها برای کاربردهای ولتاژ و جریان بالا مانند موتورهای سنگین و توزیع برق ایده آل هستند. بدلیل استفاده از خلا برای کنترل آرک، این کنتاکتور ها طول عمر بیشتری نسبت به نمونه های معمولی دارند.
کنتاکتورهای حالت جامد: کنتاکتورهای حالت جامد قدرت موتور را با استفاده از وسایل نیمه هادی مانند تریستور مدیریت می کنند. آنها اغلب در برنامه هایی که نیاز به کنترل دقیق به همراه حداقل سایش، استهلاک و خراب شدن کنتاکت ها را دارند استفاده می شوند. سوییچینگ در این کنتاکتور بصورت دقیق و بدون ایجاد جرقه صورت می پذیرد و صدای اضافی نیز شنیده نمی شود.
کنتاکتورهای الکترونیکی: مانندکنتاکتورهای حالت جامد هستند، اما دارای ویژگی‌های اضافی مانند ایمنی در برابر اضافه بار، قابلیت شروع نرم و گزینه‌های کنترلی پیچیده هستند.
نوع کنتاکتور مورد استفاده بر اساس الزاماتی مانند نیازهای ولتاژ و جریان موتور، نوع کاربرد و هرگونه ویژگی یا استاندارد منحصر به فرد مورد نیاز پروژه تعیین می شود. برای اطمینان از کارکرد ایمن، دقیق و موثر موتورهای 3 فاز، باید کنتاکتور مناسب انتخاب شود.
سیم کشی کنتاکتور سه فاز
با طی کردن به ترتیب گام های زیر، سیم کشی کنتاکتور به صورت استاندارد انجام خواهد شد:
- سیم کشی کنتاکتور سه فاز را با اطمینان از اینکه برق قطع شده است، شروع کنید. برای اینکار عموما از کلید مینیاتوری استفاده می شود. همیشه با استفاده از یک تستر ولتاژ اطمینان حاصل کنید که مدار واقعا قطع شده است (به حرف کسی اطمینان نکنید و خودتان حتما این مورد را بررسی کنید).
- در مرحله بعد، از هماهنگی کنتاکتور با مشخصات موتور و مدار فرمان اطمینان حاصل کنید. در مقاله راهنمای انتخاب کنتاکتور این موارد را تشریح کرده ایم.
- در گام بعد کنتاکتور را محکم روی یک سطح مناسب مانند صفحه کنترل یا هاب کنترل موتور نصب کنید.
- پایانه های کنترل کنتاکتور را که اغلب با عنوان “A1” و “A2″ برای اتصال سیم ها برچسب گذاری شده اند، پیدا کنید. یک سر سیم کنترل باید به ترمینال ” A1″ و سر دیگر آن باید به منبع ولتاژ وصل شود. با اتصال سر دیگر سیم کنترل به ترمینال ” A2″، سیم بندی مدار کنترل کنتاکتور به پایان می رسد.
- گام بعدی سیم کشی کنتاکتور سه فاز ، اتصال سیم های مدار قدرت است. محل اتصال سیم های برق به کنتاکتور را پیدا کنید. این ترمینال ها اغلب برای موتورهای سه فاز با نام های” L1”، ” L2″ و “L3” مشخص می شوند. در ادامه سیم های موتور را به ترمینال های خروجی کنتاکتور متصل کنید.
- برای بالا بردن ضریب ایمنی موتور (حفاظت موتور در برابر اضافه بار)، می توانید رله‌های بی متال را به‌صورت سری با موتور وصل کنید. درصورتی که قصد استفاده از بیمتال را دارید، مطمئن شوید که رله انتخاب شده اندازه و رنج جریانی مناسبی برای اتصال به موتور دارد. رله های بی متال از یکطرف باید به کنتاکتور متصل باشند بنابراین باید محل شمش ها یا شاخک هایی که از آن بیرون آمده با محل اتصال آن ها با کنتاکتور یکسان باشد و از سوی دیگر بازه جریان مورد نظر برای حفاظت از موتور را نیز پوشش دهد. پس از استقرار مدار کنترل، منبع برق را متصل کنید تا سیم پیچ کنتاکتور فعال شود. در نتیجه کنتاکتور بسته شده و موتور راه اندازی می شود.
نکته مهم: همیشه به دیتا شیت های سازنده کنتاکتور و موتور مراجعه کنید تا اطلاعات کامل و درستی از مشخصات و نحوه استفاده آن ها داشته باشید.
مدار سیم کشی کنتاکتور سه فاز
موتورهای سه فاز بیشترین موارد استفاده را در کاربردهای صنعتی و تجاری دارند. این موتورها راندمان و گشتاور راه‌اندازی بالا را در کنار عملکرد نرم‌تر ارائه می‌دهند که آنها را برای ماشین‌های سنگین، پمپ‌ها، کمپرسورها و غیره ایده‌آل می‌کند. آنها همچنین در مقایسه با موتورهای تک فاز قابل اعتمادتر هستند و نیاز به تعمیر و نگهداری کمتری دارند.
تصویر زیر نمای کلی سیم بندی کنتاکتور را نشان می دهد. شماتیک سیم کشی کنتاکتور در واقع ممکن است بر اساس نیازهای موتور و سیستم کنترل پیچیده تر و دقیق تر باشد. برای جزئیات بیشتر در مورد پیکربندی موتور و کنتاکتور خود، به کاتالوگ سازنده و نمودار های سیم کشی رسم شده در آن مراجعه کنید.
برچسب ها و نمادهای نمودار سیم کشی
در جدول زیر می توانید مفهوم مشخصات و لیبل هایی که عموما بصورت مخفف در دیاگرام سیم کشی کنتاکتور ها و موتور ها استفاده می شود را ببینید.
| Symbol/Label | Description |
| L1, L2, L3 | Three-phase power supply lines (Hot wires) |
| T1, T2, T3 | Motor terminals for three-phase power (Connection to motor windings) |
| A1, A2 | Control coil terminals (Low Voltage) |
| Start/Stop | Push-button switches to manually start and stop the motor |
| OL | Overload relay for motor protection (may include trip contacts) |
| F | Fuse for motor circuit protection |
| M | 3-phase Motor |
| Ground | Grounding connection for safety |
| NO | Normally Open contact (used for control functions) |
| NC | Normally Closed contact (used for control functions) |
| Coil Voltage | Voltage required to energize the contactor coil (e.g., 120V, 240V) |
| Control Voltage Source | Power source for the control circuit that energizes the contactor coil |
دستورالعمل انجام اتصالات
- اتصالات برق شهر را به ترمینال های L1, L2, L3 و موتور را به ترمینال های T1, T2, T3 وصل کنید.
- پایانه های سیم پیچ کنتاکتور A1, A2را شناسایی و آنها را به مدار فرمان وصل کنید.
- به منظور کنترل موتور به صورت دستی، اقدام به نصب دکمه شروع و توقف کنید.
- برای حفاظت از موتور یک رله اضافه بار (OL) در نظر بگیرید. رله اضافه بار در صورت کشیدن جریان بیش از حد توسط موتور با قطع مدار، از موتور محافظت می کند.
- کنتاکت های کمکی NO (به طور معمول باز) و NC (به طور معمول بسته) برای عملکردهای مختلف کنترلی از قبیل ارسال سیگنال به پی ال سی و … مورد استفاده قرار می گیرند.
- به منظور اطمینان از سیم کشی کنتاکتور سه فاز به صورت ایمن، موتور و مدار کنترل باید به درستی به زمین وصل شوند.
- فیوزها برای حفاظت از مدار استفاده می شوند و عموما با حرف F برچسب گذاری می شوند.
نتیجه گیری
آشنایی با نحوه سیم کشی کنتاکتور سه فاز یک مهارت ضروری برای همه برقکاران صنعتی و تجاری است. زیرا موتورهای الکتریکی استفاده بسیار گسترده ای در این کاربردها دارند. رعایت استانداردهای نصب و راه اندازی تجهیزات الکتریکی، نقش موثری در عملکرد صحیح و بدون مشکل آن ها دارد. همچنین برای انتخاب کنتاکتور مناسب، درک اولیه نحوه سیم کشی کنتاکتور ها می تواند راهگشا باشد.
