کنتاکتور چیست

کنتاکتور چیست و چگونه کار می کند ؟

siemens contactor

قیمت کنتاکتور زیمنس

schneider contactor

قیمت کنتاکتور اشنایدر

لیست قیمت کنتاکتور اشنایدر

کنتاکتور چیست

اولین سوال همین است. کنتاکتور به طور ساده یک کلید است. کلیدی که با مکانیسم مغناطیسی توسط جریان الکتریکی بسته و باز می شود. وقتی ساختمان و اجزای آن و چگونگی عملکرد کنتاکتور را شرح بدهیم این تعریف روشن تر می شود.

کنتاکتور چیست

کنتاکتور چه کاربردی دارد؟

همان طور که گفته شد کنتاکتور یک نوع کلید است. کلید هم برای قطع و هم برای وصل مدار استفاده می شود. در نتیجه هر جایی که بخواهیم مداری را قطع و وصل کنیم می توان از کنتاکتور استفاده کرد. نکاتی که در کاربرد کنتاکتور باید در نظر بگیریم این است که اولا این کلید، حفاظتی به خودی خود ندارد و ثانیا به صورت مغناطیسی عمل می کند و ثالثا سه فاز است. یعنی همزمان حداقل سه مدار را وصل می کند.

کنتاکتور چگونه کار می کند؟

یکی از آزمایش های جذاب الکتریکی آهن ربای الکتریکی است که سیم پیچی را دور یک میخ قرار می دهیم و با وصل شدن جریان برق این میخ آهن ربا می شود. اگر بخواهید بدانید که چرا آهن ربا می شود باید به مباحث پایه ای الکترو مغناطیسی و نظریه فارادی مراجعه کنید. فعلا بپذیرید که آهن ربا می شود و نحوه عملکرد کنتاکتور بر روی همین اصل است. سیم پیچی داریم که دور هسته آهنی پیچیده شده است، وقتی برق دار می شود آهن ربا شده و تکه دیگر آهنی مقابل خودش را جذب می کند. اتفاقی که این وسط می افتد این است که از حرکت این آهن ربای الکتریکی برای اتصال کنتاکت (تیغه هایی) استفاده می شود. هر زمان که جریان برق از سیم پیچ قطع شود، خاصیت آهن ربایی از بین رفته و با یک فنر ساده همه چیز سرجای اولش برمی‌ گردد.

کنتاکتور چیست

این همان اتفاقی است که در رله های الکتریکی هم می افتد. فقط تفاوت رله با کنتاکتور در قدرت جریان دهی بالای کنتاکتور نسبت به رله است. در رله هم بوبینی داریم که با جریان الکتریکی آهن ربا می شود و باعث چسبیدن کنتاکت متحرک به کنتاکت ثابت و اتصال مدار می شود.

کنتاکتور چیست

در مدارات الکتریکی بوبین کنتاکتور A1 , A2 و خود کنتاکتور K نامگذاری می شود؛ مثلا کنتاکتور K1M , K2M

کنتاکتور چیست

همان طور که توضیح دادیم قطعاتی از کنتاکتور حرکت می کند تا مداری را وصل کند. بعد از قطع برق بوبین هم حرکت هایی به صورت مکانیکی انجام می دهد تا دوباره به حالت اول بازگردد. همه این ها باعث می شود که کنتاکتور تجهیزی با استهلاک مکانیکی بالا باشد. اصطلاحا فاکتور wear & tear آن بالاست.

اجزای اصلی کنتاکتور

تقریبا با توضیح چگونگی کارکرد کنتاکتور، اجزای اصلی آن معلوم می شود :

  • هسته آهنی
  • سیم پیچ (بوبین)
  • تیغه های فلزی (ثابت و متحرک)
  • فنر
  • بدنه کنتاکتور
کنتاکتور چیست

تیغه های کنتاکتور (کنتاکت یا پلاتین)

یکی از مهم ترین بخش های کنتاکتور تیغه های آن است که به دو صورت متحرک و ثابت است. امتداد تیغه های ثابت در بالا و پایین کنتاکتور به صورت ترمینال های قدرت بیرون آمده اند. تیغه های متحرک متصل به هسته آهنی است که با برق دار شدن بوبین حرکت کرده و تیغه های بالا را به تیغه های پایین وصل می کنند. این تیغه های اصلی به همراه ترمینال های قدرت مسیر جریان اصلی در کنتاکتور را فراهم می کنند.
بر روی تیغه ها یک صفحه مسی کوچک (Contact tips) با روکش آلیاژ نقره به کار رفته است که بتواند دمای بالای جرقه لحظه اتصال را تحمل کند. تا جایی که می شود این صفحه های کوچک باید تمیز باشد. یک برجستگی و حالت محدب هم دارند که حتما اتصال برقرار شود.
مراقبت از تیغه ها و جلوگیری از ورود گرد و غبار خصوصا غباری که رسانا و مانا بر روی تیغه های اتصال کنتاکتور باشد یکی از مهم ترین روش های نگهداری و افزایش طول عمر کنتاکتور می باشد.

کنتاکتور چیست

بویین (سیم پیچ) کنتاکتور

محرک اصلی حرکت در کنتاکتور همین بوبین است. با برق دار شدن آن به خاطر خاصیت مغناطیسی حرکت مکانیکی ایجاد می شود و تیغه ها حرکت می کنند. همان طور که گفتیم بوبین دو نوع اصلی AC و DC دارد که هر کدام از این ها انواع مختلفی دارند. مثلا پر کاربردترین های این بوبین ها 24 ولت یا 48 ولت DC و برای AC هم 220 ولت و 110 ولت.

بدنه کنتاکتور

این قسمت از کنتاکتور حائز اهمیت است. از جهت این که هم قسمت متحرک و تحمل تنش های مکانیکی ناشی از ضربه های قطع و وصل را باید تحمل کند و هم اینکه باید حفاظت لازم از ورود گرد و غبار را داشته باشد. جنس بدنه کنتاکتور از نایلون 6 و باکالیت (که استقامت بیشتری دارد) و پلیمر ترموست (که مقاومت بیشتری در برابر حرارت دارد) تشکیل شده است.

تیغه های کمکی

به صرفه نیست که این همه هزینه و تجهیزات و اتصال جریان برق فقط منجر به قطع و وصل سه فاز قدرت در کنتاکتور شود. می توان بازدهی بیشتری از این قطع و وصل کلید داشته باشیم. جدای از اینکه خیلی اوقات ما نیاز داریم که همزمان با وصل و قطع شدن کنتاکتور که موتوری یا سیستم روشنایی یا گرمایشی را روشن یا خاموش می کند، مدارات دیگری را نیز فعال و غیر فعال کنیم. برای همین، کنتاکت هایی در کنار کنتاکت های اصلی بر روی کنتاکتور قرار داده می شود.

به این کنتاکت ها، کنتاکت کمکی گفته می شود. دو نوع کنتاکت کمکی از بغل و از بالا (یا جلو) برای کنتاکتور ها وجود دارد که بسته به نوع چیدمان کنتاکتور می توانیم از آن ها استفاده کنیم (ممکن است بصورت پیشفرض بسته به نوع شرکت تولید کننده روی کنتاکتور ،کنتاکت کمکی طراحی شده باشد).

نکته : علاوه بر این دسته بندی از کنار و بغل، دو نوع تیغه معمولا بسته (NC) و معمولا باز (NO) برای کنتاکت های کمکی وجود دارد. کنتاکت کمکی NO در حالت عادی باز است و با اتصال تیغه های اصلی کنتاکتور ، بسته می شود. وضع NC هم با این توضیح معلوم است(یعنی در حالت عادی بسته است و با اتصال تیغه های اصلی کنتاکتور ، بسته می شود).

کارکردهای مهم کنتاکت های کمکی

یکی از کارکردهای مهم این کنتاکت های کمکی برای خود نگهداری کنتاکتور بعد از وصل آن است. یعنی بتوان با یک شاسی کنتاکتور را وصل کرد و با یک شاسی هم کنتاکتور را قطع کرد. مداری که بتواند چنین کارکردی داشته باشد با یک کنتاکتور و دو تیغه NO و NC ساخته می شود.

کنتاکتور چیست

تجهیزات جانبی کنتاکتور

علاوه بر تیغه های کمکی معمولی، برخی سازندگان کنتاکتور، قطعات زیر را نیز به عنوان مکمل انجام وظیفه اصلی ارائه می‌دهند:

  • کنتاکت کمکی زمان دار (مثلا LADT0 در کنتاکتورهای اشنایدر)
  • جمپر اتصال کوتاه
  • اتصال مکانیکی برای مدار معکوس (Reversing Contactors)
  • محافظ بوبین (Coil Suppressor RC، Coil Suppressor Diode، Coil Suppressor Varistor)

معایب و مزیت های کنتاکتور

می توان مزیت های زیر را برای کنتاکتور نسبت به کلید های دستی در نظر گرفت:

  • کلیدی سریع برای قطع و وصل مدرارات قدرت با جریان های بالا (تا 12500 آمپر)

  • امکان کنترل مدار قدرت از راه دور

  • امکان طراحی مدار کنترل و فرمان برای کنتاکتور

  • ارزان ترین کلید قطع و وصل

  • متنوع برای دامنه وسیع جریانی

  • تعمیر و نگهداری آسان و ارزان

  • قطع شدن کلید با قطع برق و حفاظت در برابر اتصال خودکار بعد از اتصال مجدد برق

و اما معایب کنتاکتور عبارتند از :

  • نیاز به اتصال ولتاژ برای وصل شدن کلید

  • بالا بودن استهلاک مکانیکی

  • AC یا DC بودن کنتاکتور بعد از خرید تغییر نمی کند (البته می توان بوبین را تعویض کرد یا از ابتدا UC یعنی هم DC و هم AC سفارش داد)

  • احتمال آسیب دیدن صفحه های کوچک تیغه های اتصال

انواع کنتاکتور

می توان کنتاکتور ها را براساس مشخصات و ویژگی های آن ها دسته بندی کرد که در اینجا به برخی موارد اشاره می کنیم :

  • کنتاکتورهای قدرت

  • کنتاکتورهای کوچک (مینی کنتاکتور ها)

  • کنتاکتورهای خازنی

  • کنتاکتورهای رکابی

  • کنتاکتورهای بی صدا

  • کنتاکتورهای حالت جامد یا Solid-state

  • کنتاکتورهای ایمنی یا Safety

  • کنتاکتورهای روشنایی یا Lighting contactors

  • تقسیم بندی بر اساس نوع کنترل جرقه و آرک ناشی از کلید زنی

  • کنتاکتورهای AC و DC

  • تقسیم بندی بر اساس نوع بار
  • کنتاکتور ها بر اساس تعداد پل
  • تقسیم بندی براساس نوع کارکرد کنتاکتور ها

کنتاکتور قدرت

کنتاکتورهای قدرت در اشکال مختلف با ظرفیت ها و ویژگی های متفاوت وجود دارند. به طور کلی، آنها بارهای با ظرفیت بالا مانند موتورها، بخاری ها و ترانسفورماتورها را تغییر وضعیت می دهند. این دسته از 9 آمپر تا 2000آمپر تولید می شوند. کنتاکتورهای قدرت در پیکربندی سه یا چهار پل با انواع لوازم جانبی، از جمله کنتاکت های کمکی، لینک های اتصال، اینترلاک ها و میله های باسبار ارائه می شوند. اکثر کنتاکتورهای قدرت متعلق به کلاس air-break هستند.(اگر برق سیم پیچ قطع شود، با باز شدن کنتاکت ها یک قوس الکتریکی ایجاد می شود که این کنتاکتورها با عایق هوا آرک را خاموش می کنند.)

کنتاکتورهای کوچک (مینی کنتاکتور ها)

کنتاکتورهای کوچک برای کاربردهای عمومی که اندازه کوچک و هزینه ، نگرانی های اصلی استفاده کننده هستند پیشنهاد می گردد. ابعاد کوچک انعطاف پذیری بالایی برای کاربرد ها، تا بارهای مقاومتی 20 آمپر و بارهای موتوری 5.5 کیلو وات، به مشتریان ارائه می دهد. این کنتاکتورها (به طور کلی) گرمای کمتری دارند و برخی از مدل هایی که مصرف کویل پایینی دارند می توانند مستقیما از PLC کنترل شوند. مینی کنتاکتور را می توان بر روی ریل یا دیوار نصب کرد و لوازم جانبی آنها محدود است. می‌توان از آن‌ها در ماشین‌های کوچک، درب‌های اتوماتیک، لوازم آشپزخانه صنعتی و ماشین‌های نظافتی استفاده کرد.

کنتاکتورهای کوچک (مینی کنتاکتور ها)

کنتاکتورهای خازنی

همیشه توصیه می شود از یک کنتاکتور خازنی اختصاصی برای سوئیچینگ بانک خازنی استفاده کنید که هم هزینه تابلو را می کاهد و هم عمر تجهیزات را افزایش می دهد. سوئیچینگ در بانک های خازنی ولتاژ بالایی را روی خازن ها ایجاد کند. این کنتاکتورها از بلوک جلویی خود که به آن فیلتر RC میگویند (3رشته سیم لوله ای شکل که نوعی مقاومت هستند)، برای محدود کردن حداکثر جریان ورودی به کنتاکتور استفاده می کنند. این واحد خازنی ممکن است توسط خود شرکت بر روی کنتاکتور مونتاژ شود (برندهای اروپایی) و یا اینکه بصورت ماژول توسط فروشنده ارائه میگردد.(برندهای چینی و کره ای)

کنتاکتورهای خازنی

کنتاکتورهای رکابی یا Bar mounted contactors

کنتاکتور رکابی یک کنتاکتور بادوام و از نوع باز است که برای سوئیچینگ در کاربرد های AC و DC ، در توان های بسیار بالا استفاده می شود. کنتاکتورهای رکابی برای کلید زنی و کنترل قوس های الکتریکی زیاد طراحی شده اند. عمر و دوام مکانیکی آنها حدود 10 میلیون چرخه عملیاتی است. این کنتاکتورهای عمدتا در صنعت آهن و فولاد برای کشش (نوار نورد)، الکترولیز، کوره‌های القایی و تجهیزات بالا برنده برای کاربردهای تا 5000 آمپر استفاده می‌شوند.

کنتاکتورهای رکابی یا Bar mounted contactors

کنتاکتورهای بی صدا

به آنها کنتاکتور سایلنت یا ماژولار نیز می گویند. عملکرد آنها مشابه یک کنتاکتور صنعتی است اما در زمان کار یا کنترل بصورت بی صدا (در حقیقت کم صدا) عمل می کنند. این ویژگی در تاسیسات ساختمانی که سکوت برای راحتی افراد مهم است، ارزش بالایی دارد. این کنتاکتورها در هتل ها، آپارتمان ها، بیمارستان ها، مراکز خرید و انبارها مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع از کنتاکتور برای کنترل روشنایی یا گرمایش در نظر گرفته شده اند، اما می توانند قدرت موتورهای سیستم های تهویه مطبوع و پمپ ها را نیز کنترل کنند. رنج جریانی آن دارای درجه بندی های مختلف از 20 آمپر تا 100 آمپر با نسخه های تک پل تا چهار پل است. این نوع در مقایسه با کنتاکتورهای صنعتی فضای کمتری را اشغال می کنند و همچنین می توانند به صورت دستی کار کنند.

کنتاکتورهای بی صدا

کنتاکتورهای حالت جامد

کنتاکتورهای حالت جامد در جاییکه در آن سوییچینگ سریع و بدون آرک بارهایی مانند هیتر ها، شیر برقی ها، ترانسفورماتورها و موتورها مورد نیاز است جایگزینی ایده آل برای کنتاکتورهای الکترومکانیکی هستند. در مقایسه با کنتاکتورهای الکترومکانیکی، کنتاکتورهای حالت جامد به دلیل عمر مفید بسیار طولانی‌ ترشان متمایز می‌شوند. به لطف کیفیت بالا، سوئیچینگ آن ها بسیار دقیق، قابل اعتماد و سریع است. این کنتاکتور ها دارای یک طراحی ماژولار جمع و جور همراه با یک هیت سینک هستند و در نسخه های تک فاز، دوفاز یا سه فاز تولید میشوند. اگر کاربری شما نیاز به تعمیر و نگهداری کم، سوئیچینگ سریع یا عملکرد در شرایط سخت محیطی را دارد، یک کنتاکتور حالت جامد را در نظر داشته باشید.

کنتاکتورهای حالت جامد

کنتاکتور های ایمنی

کنتاکتورهای ایمنی برای ایمنی بیشتر در ماشین ها طراحی شده اند. کنتاکتور ایمنی دارای کنتاکت هایی است که در مدارهای دارای فیدبک ایمنی استفاده میگردد. کنتاکت های کمکی بسته یا NC که به صورت مکانیکی به هم متصل شده اند، هنگام متصل شدن یک فاز، تغییر حالت نمی دهند، درحالیکه یک کنتاکتور معمولی به دلیل برق دار شدن و قطع شدن سیم پیچ حالت اولیه خود را تغییر می دهد. آنها با کنتاکت های کمکی جلویی ثابت عرضه می شوند که آنها را برای نظارت و کنترل مدارها ایده آل می کند. کنتاکتورهای ایمنی دارای ساختار کنتاکت آینه ای هستند. کنتاکت آینه ای یک کنتاکت کمکی معمولی بسته (NC) است که نمی تواند همزمان با یک کنتاکت برق معمولی باز (NO) بسته شود. هنگامی که یک کنتاکت قدرت وصل می شود ، کنتاکت های کمکی NC تغییر حالت نمی دهند.

کنتاکتور های ایمنی

کنتاکتور های روشنایی

کنتاکتورهای روشنایی می توانند به صورت جداگانه برای طرح های کنترلی ساده یا به عنوان اجزای جدایی ناپذیر در سیستم های کنترل روشنایی استفاده شوند. این کنتاکتور ها ابزارهای قابل اعتماد و کارآمدی برای سوئیچینگ محلی یا از راه دور روشنایی و همچنین بارهای غیر القایی هستند. کنتاکتورهای روشنایی در هنگام از دست دادن توان کنترل، چه لحظه ای و چه دائمی، حالت را تغییر نمی دهند و برق را از بار قطع می کنند ( به این دلیل که سیم پیچ آن نیازی به برق رسانی مداوم ندارد). کنتاکتورهای روشنایی را می توان برای کنترل انواع بارهای روشنایی از جمله بارهای روشنایی رشته تنگستن (مهتابی)، لامپ های ید، کوارتز-ید، لامپ های مادون قرمز، بارهای روشنایی تخلیه الکتریکی (بالاست)، تخلیه با شدت بالا (HID)، بخار جیوه، متال هالید و لامپ های سدیم و فلورسنت پرفشار استفاده کرد. پارکینگ ها، مراکز خرید، کارخانه های صنعتی، فرودگاه ها، ساختمان های اداری، بیمارستان ها و استادیوم ها کاربردهای معمول این تیپ کنتاکتورها هستند.

کنتاکتور های روشنایی
کنتاکتور زیمنس ، بررسی کامل و جامع

کنتاکتور زیمنس را بشناسیم

میخواهید کنتاکتور زیمنس را بیشتر بشناسید، از لینک روبرو استفاده کنید.
کنتاکتور زیمنس ، بررسی کامل و جامع

کنتاکتور ها بر اساس تعداد پل

کنتاکتور بسته به نوع استفاده آن ها ممکن است در مدل های کنتاکتور تک پل، دوپل، سه پل و چهارپل تولید و عرضه شوند.

تقسیم بندی براساس نوع کارکرد کنتاکتور ها

یک نوع تقسیم بندی دیگر هم مربوط به نوع کارکرد کنتاکتور ها می باشد .که به 3 دسته کنتاکتور های تیغه چاقویی ، کنتاکتورهای دستی و کنتاکتور های مغناطیسی تقسیم بندی می شوند.

تقسیم بندی بر اساس نوع بار

یکی دیگر از تقسیم بندی های کنتاکتورها بر اساس نوع باری است که به کنتاکتور وصل می شود. این تقسیم بندی بر اساس NEMA  و یا IEC است.

استاندرد NEMA  و IEC

به طور خلاصه می توان گفت ما دو نوع استاندارد داریم : NEMA و IEC

NEMA (National Electrical Manufacturers Association)

NEMA (National Electrical Manufacturers Association) (انجمن ملی تولیدکنندگان برق) بزرگترین انجمن تجاری تولید کنندگان تجهیزات الکتریکی در ایالات متحده است. NEMA تولیدکنندگان را به استانداردسازی اندازه فریم تشویق می کند تا به کاربران اجازه دهد قطعات الکتریکی را از تولیدکنندگان مختلف با اطمینان و بدون هیچ زحمتی و ارجاعات متعدد مشخص کرده ، خریداری و نصب کنند. کنتاکتورهای NEMA همچنین دارای فاکتورهای ایمنی تا 25 درصد بالاتر از رتبه بندی طراحی هستند . NEMA در درجه اول استاندارد آمریکای شمالی است . اندازه های کنتاکتور استاندارد NEMA در سایز های00 ، 0 ، 1 ، 2 ، 3 تا 9 تعیین شده است.

IEC (International Electrotechnical Commission)

IEC (International Electrotechnical Commission) (کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک) یک استاندارد جهانی است. کنتاکتورهای IEC اور سایز نیستند. آنها کوچکتر از کنتاکتورهای NEMA و ارزانتر هستند. محدوده اندازه های ارائه شده توسط تولیدکنندگان از استاندارد ده NEMA بیشتر است. به این ترتیب ، این استاندارد بیشتر زمانی استفاده می شودکه کلیه شرایط پروژه به خوبی شناخته شده باشد. در حالی که NEMA ممکن است در شرایطی استفاده شوند که شرایط پروژه دقیقا مشخص نیست.

در اینجا برخی مشخصات این دو استاندارد را بصورت خلاصه مقایسه میکنیم :

NEMA IEC
گران تر ارزان تر
اندازه بزرگتر فشرده تر
بازار آمریکای شمالی بازار جهانی
همه کاره تر: یک کنتاکتور NEMA می تواند طیف وسیعی از پروژه ها را پوشش دهد چند منظوره: کنتاکتورهای IEC دارای الزامات کاربردی خاصی هستند
برای استفاده پوشش های ایمنی مورد نیاز است ایمنی بالاتری دارند
می تواند اتصال کوتاه را بهتر اداره کند واکنش سریعتر به بارهای اضافی

کنتاکتورهای AC و DC 

یک نوع تقسیم بندی بر اساس تغذیه بوبین کنتاکتور است. که قبلا گفتیم کنتاکتور می‌تواند DC یا AC یا UC باشد.

تقسیم بندی جریان AC

ساده ترین بار، بار مقاومتی یا سلفی (موتوری) سبک است. هر چه بار موتوری تر (سلفی تر) شود قطع و وصل آن سخت تر می شود؛ یعنی کلید زنی کنتاکتور تبعات بیشتری دارد و باید سازنده تمهیدات لازم را به کار بگیرد که کنتاکتور کیفیت بالاتر و در نتیجه عمر بیشتری برای کاربر داشته باشد. این تقسیم بندی (برای جریان AC) به شرح زیر است:

  • AC-1 : بار غیر سلفی یا سبک مثلا کلید زنی سیستم های روشنایی یا گرم کن الکتریکی (ضریب توان 0.9)

  • AC-2 : راه اندازی موتورهای روتور سیم پیچی شده ( اسلیپرینگ رینگ؛ slip-ring motors) و توقف آنها

  • AC-3 : راه اندازی موتور قفس سنجابی و توقف آن بعد ازینکه به سرعت نامی رسید. یعنی قطع و وصل سریع یک موتور در کار نیست.

  • AC-4 : راه اندازی موتور قفس سنجانی و خاموش کردن آن ولو به صورت سریع و با فاصله کم .

مشابه همین رده بندی برای جریان DC هم وجود دارد.

نوع ولتاژ نوع کنتاکتور کاربرد
AC
AC-1
AC-2
AC-3
AC-4
AC-5a
AC-5b
AC-6a
AC-6b
AC-7a
AC-7b
AC-8a
AC-8b
AC-12
AC-13
AC-14
AC-15
AC-20
AC-21
AC-22
AC-23
بارهای غیرالقایی یا اندکی القایی –  کوره مقاومتی
موتور روتور سیم پیچی: راه اندازی و خاموش کردن
موتور روتور قفسی: راه اندازی  – خاموش کردن حین کار
موتور روتور قفسی: راه اندازی – قطع و وصل زیاد در زمان کم –  تغییر جهت – ترمز
قطع و وصل لامپ های تخلیه در گاز
قطع و وصل لامپ های رشته ای
قطع و وصل بانک های خازنی
قطع و وصل برای ترانسفورماتورها
بارهای کم القاییِ لوازم خانگی مثل همزن و مخلوط کن
بارهای موتوری لوازم خانگی مثل هواکش ها و جاروبرقی مرکزی
فرمان موتور کمپرسورهای تبرید کاملاً بسته با وصل مجدد دستی رها ساز اضافه بار
فرمان موتور کمپرسورهای تبرید کاملاً بسته با وصل مجدد خودکار رهاساز اضافه بار
کنترل بارهای مقاومتی و بارهای حالت جامد با جداسازی توسط اپتوکوپلر
کنترل بارهای حالت جامد با جداسازی ترانسفورماتور
کنترل بارهای الکترومغناطیسی کوچک
کنترل بارهای الکترومغناطیسی AC
اتصال و قطع در شرایط بدون بار
سوییچینگ بارهای مقاومتی ، از جمله اضافه بارهای متوسط
سوییچینگ بارهای مقاومتی مخلوط و القایی ، از جمله بارهای متوسط
سوییچینگ بارهای موتور یا سایر بارهای بسیار القایی
DC
DC-1
DC-3
DC-5
DC-6
DC-12
DC-13
DC-14
DC-20
DC-21
DC-22
DC-23
بارهای غیرالقای یا اندکی القایی  کوره مقاومتی
موتورهای شنت: راه اندازی –  قطع و وصل زیاد در زمان کم – تغییر جهت – ترمز دینامیکی
موتورهای سری: راه اندازی – قطع و وصل زیاد در زمان کم – تغییر جهت – ترمز دینامیکی
قطع و وصل برای لامپ های رشته ای
کنترل بارهای مقاومتی و بارهای حالت جامد با جداسازی توسط اپتوکوپلر
کنترل الکترومغناطیس DC
کنترل بارهای الکترومغناطیسی  DCدارای مقاومت های اکونومی در مدار
اتصال و قطع در شرایط بدون بار
سوییچینگ بارهای مقاومتی ، از جمله اضافه بارهای متوسط
سوییچینگ بارهای مقاومتی و القایی مخلوط ، از جمله بارهای متوسط ،(به عنوان مثال موتورهای شنت)
سوییچینگ بارهای بسیار القایی (به عنوان مثال موتورهای سری)
  • تقسیم بندی دیگری که برای کنتاکتور وجود دارد بر اساس محیط سوئیچ زنی کنتاکت های قدرت است. کنتاکتور معمولی در فضای هوایی عملیات کلیدزنی را انجام می دهند. اما کنتاکتور وکیوم یا خلأ در فضای خالی از هوا این کار را می کنند. مسلما کنتاکتورهای خلا برای جریان‌های بالا ( و داشتن طول عمر بالا) استفاده می‌شوند.

    برای آگاهی از کارکرد کنتاکتورهای خلاء (Vacuum contactors)  کلیک نمایید.

کنتاکتور یا سوییچ تیغه چاقویی

سوئیچ تیغه چاقو در اواخر دهه 1800 مورد استفاده قرار گرفت. این احتمالا اولین کنتاکتوری بود که برای کنترل (استارت یا توقف) موتورهای الکتریکی استفاده می شد. سوئیچ از یک نوار فلزی تشکیل شده بود که روی یک کنتاکت قرار می گرفت. این کلید دارای اهرمی برای پایین کشیدن یا فشار دادن سوئیچ به بالا بود. در آن زمان ، یک فرد مجبور بود دستگاه را با ایستادن در کنار آن ، در حالت بسته قرار دهد. مشکلاتی که این نمونه داشت عدم سرعت در سوییچینگ و همچنین عدم کنترل آرک های در نتیجه باز و بسته شدن و فرسودگی بالای کنتاکت ها بود.
با گذشت سال ها ، اندازه و توان موتورها افزایش یافت که نیاز به جریان های بالاتری را برای کارکردن آن ها منجر شد. این امر خطر فیزیکی بالایی را برای کار با چنین کلیدهای حامل جریان بالا ایجاد می کند ، بنابراین نگرانی های ایمنی زیادی را بوجود آورد. علیرغم انجام چندین بهبود مکانیکی ، کنتاکتور تیغه چاقویی به دلیل مشکلات و خطرات ناشی از عملیات خطرناک و عمر کوتاه کنتاکت ها به طور کامل از چرخه تولید خارج شود.

کنتاکتور چیست

کنتاکتورهای دستی

از آنجا که سوئیچ تیغه چاقو خطرات زیادی داشت ، مهندسان با نوع دیگری از این دستگاه به عنوان کنترل کننده دستی روبرو شدند. این ویژگی ها شامل:

  • ایمن در کار
  • واحد اطفای بدون نشت ، که به درستی محصور شده است
  • اندازه فیزیکی کوچکتر
  • تعداد کنتاکت ها دوبرابر شد که اجازه داد بتوان با جریان های بالاتری کار کرد
کنتاکتور چیست

در این نوع کلید یا دکمه کنترلر دستی ، از راه دور کار نمی کند و به صورت فیزیکی به کنترلر متصل است و هنگامی که کنترلر دستی توسط اپراتور فعال می شود ، مدار برق متصل می شود.

کنتاکتورهای مغناطیسی

کنتاکتور مغناطیسی نیازی به دخالت انسان ندارد و کار کرد آن به صورت الکترومکانیکی است و در نتیجه می تواند از راه دور کنترل شود. بنابراین ، این دستگاه ها خطرات ناشی از عملکرد دستی و قرار دادن پرسنل عملیاتی در محیط های خطرناک را حذف می کند. برای باز یا بسته شدن مدار ، کنتاکتور مغناطیسی فقط به مقدار کمی جریان کنترل نیاز است. و این نوع رایج ترین نوع کنتاکتور است که در پروژه های کنترل صنعتی استفاده می گردد.

نحوه انتخاب کنتاکتور

بر اساس انواعی که برای کنتاکتور هست (نوع تغذیه مدار فرمان، نوع بار متصل به کنتاکتور) و با توجه به محدوده توانی که قرار است کنتاکتور آن را کنترل کند، آن را مطابق با جدول ارائه شده توسط سازنده (Selectivity Guide) انتخاب می کنیم. در شکل زیر نمونه ای از این جدول ها را می بینید.

کنتاکتور چیست

نحوه بسته شدن در مدار

همان طور که در شکل می بینید کنتاکتور به عنوان یکی از اجزای اصلی مدار قدرت در مسیر انتقال جریان الکتریکی به مصرف کننده (مثلا موتور) قرار می‌گیرد. حفاظت بالادستی (مثلا فیوز مینیاتوری یا کلید اتومات) و حفاظت پایین دستی (بیمتال) قبل و بعد کنتاکتور ممکن است استفاده شود.

کنتاکتور چیست

طول عمر یک کنتاکتور و کنتاکت ها

طول عمر پلاتین یکی از بزرگترین دغدغه های اسفاده کنندگان است. طبیعی است که کنتاکت ها هر چه بیشتر باز و بسته می شوند ، عمر کنتاکتور کاهش می یابد. باز و بسته شدن کنتاکت یک قوس الکتریکی ایجاد می کند که گرمای اضافی نیز تولید می کند. ادامه تولید این قوس ها می تواند به سطح کنتاکت آسیب برساند.

علاوه بر این ، قوس الکتریکی باعث ایجاد شکاف و سوختگی می شود ، که در نهایت پلاتین ها را سیاه می کند یا به اصطلاح خال میزند. با این حال ، رسوب سیاه یا اکسید بر روی کنتاکت ها باعث می شود که آن ها نتوانند الکتریسیته را به طور کارآمد هدایت کنند. به این دلیل هنگامی که کنتاکت ها دچار فرسودگی و خوردگی می شوند ، لازم است آنها را تعویض نمایید.

هرچه کنتاکت سریعتر بسته شود ، قوس الکتریک نیز سریعتر خاموش می شود و این به نوبه خود به افزایش طول عمر کنتاکت ها کمک می کند. جدیدترین نسخه های کنتاکتور به گونه ای طراحی شده اند که بسیار سریع و پر انرژی بسته می شوند. این عمل به عنوان bounce کنتاکت شناخته می شود. این پدیده ، یک قوس ثانویه ایجاد می کند. نه تنها بستن سریع کنتاکت ها، بلکه کاهش پرش کنتاکت نیز مهم است. این به کاهش سایش و قوس ثانویه کمک می کند.

تهیه و تنظیم : سید محمد حسین میرزایی – محمدرضا بارویی

کنتاکتور بلاگ

سوالات متداول کنتاکتور

1. تفاوت سافت استارت با کنتاکتور؟

کنتاکتور و سافت استارت هر دو وسیله هایی برای انتقال توان الکتریکی به موتور هستند با این تفاوت که کنتاکتور تمام توان را یکباره به مصرف کنند وصل می کند و البته یک کلید کنترل پذیر است. اما سافت علاوه بر اینکه کنترل پذیر است توان الکتریکی را به صورت تدریجی به موتور انتقال می دهد.

2. کنتاکتور زیمنس بهتر یا اشنایدر؟

دو برند زیمنس و اشنایدر برندهای معتبری در ساخت تجهیزات برق و اتوماسیون هستند. یکی از مزیت های تجهیزات زیمنس کوچکی ابعاد تجهیزات قدرت است. ولی در کیفیت عملکرد اصلی، این دو برند تفاوت چندانی با هم ندارند.

3. تفاوت کناکتور 4 پل و سه پل؟

کنتاکتور 4 پل به جای سه کنتاکت اصلی ، چهار کنتاکت اصلی دارند که این ویژگی برای اینترلاک داخلی مناسب است. مثلا برای جاهایی که ترانس داریم و بخواهیم سه فاز و نول را با این کنتاکتور قطع و وصل کنیم.

4. کنتاکتور 220 به جای 110 می توان به کار برد یا نه؟

نه. محدوده ولتاژی بوبین 110 ولت 110-120 ولت و بوبین 220  بین 220 تا 240 ولت است.

ادامه سوالات متداول کنتاکتور

این مطلب را میتوانید با دوستان خود در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید!

درج دیدگاه

عنوان