آشنایی با دلایل و روش های رفع صدای کنتاکتور
در این مقاله به عناوین زیر می پردازیم
ساختار داخلی کنتاکتور
صدای کنتاکتور
دلایل ایجاد صدای کنتاکتور و روش برطرف کردن آن
جریان ناکافی منبع
نقش ولتاژ بوبین در صدای کنتاکتور
ذرات خارجی عامل صدای اضافی
جمع بندی
کنتاکتورهای کاربرد گسترده ای در مدارات الکتریکی دارند. توانایی کنتاکتورها در کنترل جریان های بزرگ الکتریکی از یک سو و قابلیت کنترل از راه دور آن ها از سوی دیگر، استفاده گسترده از این کلیدهای الکترومغناطیسی را موجب شده است. ساختار داخلی کنتاکتورها شامل بخش های مکانیکی و الکتریکی است. هر کدام از این بخش ها در معرض آسیب های مختلفی قرار دارند و ممکن است دچار مشکل شوند.
یکی از نمودهای بیرونی این مشکلات، صداهای اضافی است که از کنتاکتور به گوش می رسد. در اغلب موارد صدای کنتاکتور شبیه ویز ویز کردن است. در این مقاله به بررسی علل ایجاد و روش های رفع این صداهای اضافی کنتاکتور خواهیم پرداخت. با من همراه باشید.
ساختار داخلی کنتاکتور
قبل از پرداختن به دلایل ایجاد صدای اضافی، مقدمه ای کوتاه در مورد ساختار داخلی کنتاکتور بیان خواهیم کرد. ساختار کنتاکتور را می توان به 4 بخش اصلی تقسیم کرد. بخش اول بدنه کنتاکتور است که از مواد عایق ساخته می شود. این بدنه وظیفه محافظت بخش های داخلی کنتاکتور در برابر اتصال احتمالی و همچنین جلوگیری از ورودی گرد و غبار و … به فضای داخلی را بر عهده دارد. بخش دوم جرقه گیر است. در زمان باز شدن تیغه ها، جرقه های بزرگی ایجاد می شود که عدم کنترل آن ها می تواند به کنتاکتور آسیب برساند. برای غلبه بر این جرقه ها بخشی به نام جرقه گیر در کنتاکتور تعبیه می شود.
اما صدای کنتاکتور بیشتر ناشی از عملکرد بخش فرمان یا بوبین و تیغه اصلی کنتاکتور است. تیغه اصلی کنتاکتور دارای دو بخش ثابت و متحرک است. بخش ثابت به بدنه کنتاکتور، و بخش متحرک به هسته سیم پیچ متصل شده است. اتصال سیگنال فرمان به بوبین سبب ایجاد یک آهنربای الکتریکی می شود. این آهنربا قادر است بر نیروی فنر نگهدارنده تیغه متحرک غلبه کرده و تیغه را جابجا کند. در نتیجه این جابجایی تیغه ها به هم چسبیده و مسیر جریان برقرار می شود. مسیر جریان تا زمانی که ولتاژ فرمان به بوبین متصل باشد بسته می ماند. جزئیات بیشتر در مورد کنتاکتورها را در مقاله کنتاکتور چیست ببینید.
صدای کنتاکتور
کنتاکتورها در حالت عادی در زمان باز و بسته شدن تیغه صدا ایجاد می کنند. اما ایجاد صدایی شبیه وزوز توسط کنتاکتور نیز موضوعی غیر عادی نیست. این صدا گاهی اوقات می تواند به اندازه کافی بلند باشد که شما را از خواب بیدار کند. به ویژه در مکان های ساکت این صدا بیشتر جلب توجه می کند. این صدا ممکن است در تجهیزات دیگری نیز تولید شود اما در این مقاله هدف ما رفع صدای کنتاکتور است. بروز صدای اضافی کنتاکتور در سیستم های تهویه مطبوع و تبرید بیشتر به چشم می خورد. اما هر جا موتور یا مصرف کننده ای با کنتاکتور کنترل می شود، احتمال بروز این حالت وجود دارد.
دلایل ایجاد صدای کنتاکتور و روش برطرف کردن آن
ایجاد هر نوع صدای وزوز، توسط کنتاکتور نشان می دهد مشکلی وجود دارد باید بررسی شود. سه مورد از شایع‌ترین دلایل به وجود آمدن این صداها عبارتند از:
- جریان ناکافی منبع برای عملکرد سیم‌پیچ الکترومغناطیسی
- اعمال ولتاژ نادرست به سیم‌پیچ
- اتصال نادرست بخش ثابت و متحرک تیغه اصلی
علاوه بر این نصب نادرست کنتاکتور نیز می تواند سبب بروز این صدا شود. در مقاله راهنمای نصب کنتاکتور به نکات مهمی که باید در هنگام نصب رعایت کنید پرداخته شده است.
جریان ناکافی منبع
دستگاه‌های الکتریکی AC یا DC دارای یک مشخصه VA (ولت/آمپر) مشخص هستند که نشان‌دهنده توان ظاهری مورد نیاز برای راه‌اندازی کارآمد آن دستگاه است. با تقسیم میزان VA بر ولتاژ سیم پیچ، مقدار جریان مورد نیاز برای عملکرد صحیح و رسیدن به وضعیت پایدار مشخص می شود.
کنتاکتورها به مقداری جریان در سیم پیچ نیاز دارند که شار مغناطیسی مورد نیاز برای پل زدن روی به اصطلاح “شکاف هوا” را فراهم کند. بزرگی این جریان به فاصله سطح قطب های آرمیچر و بستگی دارد که در زمان باز یا خاموش بودن مدار دستگاه مقدار آن حداکثر است. به محض دریافت سیگنال START توسط کنتاکتور، سیم پیچ مغناطیسی شروع به کشیدن “جریان هجومی” می کند که قطب های آرمیچر را به هم نزدیک و شکاف هوا را کاهش می دهد. با کوچکتر شدن شکاف هوایی، جریان لازم برای نگه داشتن کنتاکتور در وضعیت وصل کاهش می یابد.
اولین قدم در رفع صدای کنتاکتور، بررسی برق ورودی از مدار فرمان است. اگر فکر می‌کنید جریان کافی به بوبین کنتاکتور نمی رسد، لازم است میزان جریان را اندازه گیری کنید. در این مرحله مطمئن شوید که جریان به اندازه کافی بزرگ هست که بتواند بوبین را به وضعیت پایدار ببرد.
نقش ولتاژ بوبین در صدای کنتاکتور
عموما سیم پیچ های مغناطیسی قادرند با 85 تا110٪ از ولتاژ تعیین شده خود به درستی عمل کنند. هنگامی که دستگاه در حین کار به حالت پایدار رسید، ولتاژ مورد نیاز بوبین تقریباً به 60٪ ولتاژ نامی کاهش می یابد. بوبین می تواند با 110 درصد ولتاژ نامی کار کند، اما کار کردن با این ولتاژ زیاد برای دوره های طولانی سبب گرم شدن بیش از حد بوبین، ایجاد صدای اضافی کنتاکتور و کاهش عمر سیم پیچ شود.
علاوه بر این صدای کنتاکتور در اثر ولتاژ پایین نیز می تواند ایجاد شود، بنابراین باید مطمئن شوید که دستگاه شما مطابق با پارامترهای عملیاتی استاندارد کار می کند.
مرحله دوم عیب یابی کنتاکتورهای پر سر و صدا، تعیین صحت ولتاژ متصل شده به بوبین است. اما اگر نیاز به اندازه گیری ولتاژ تغذیه بوبین داشتید، یک نکته مهم را مورد توجه قرار دهید. ولتاژ را نباید در خروجی منبع اندازه‌گیری کنید. زیرا ممکن است ولتاژ منبع توسط ترانسفورماتورها در مسیر تبدیل شود. از سوی دیگر در صورت طولانی بودن مسیر انتقال شاهد افت سطح ولتاژ در سیم ها خواهیم بود. بنابراین ولتاژ بوبین باید مستقیماً در پایانه های کنتاکتور (A1/A2) اندازه گیری شود.
ذرات خارجی عامل صدای اضافی
یکی دیگر از دلایل ایجاد سر و صدای کنتاکتور، نفوذ ذرات و ناخالصی ها، به ویژه ذرات بزرگ مانند براده های فلزی یا پلاستیک به فضای داخلی کنتاکتور است. این ذرات می توانند سبب افزایش قدرت جذب سیم پیچ شوند. ایجاد زنگ زدگی و اکسیداسیون در سطح قطب نمونه های قدیمی و کنتاکتور‌هایی که در محیط‌های خشن نصب می‌شوند نیز می تواند باعث ایجاد نویز شود. این حالت برای دستگاه هایی که در معرض عناصر خورنده یا رطوبت زیاد قرار دارند رایج است.
سومین گام عیب یابی صدای کنتاکتور، بررسی عدم ورود ناخالصی ها به فضای داخلی کنتاکتور است. اطمینان حاصل کنید که دستگاه تمیز است و در منطقه ای عاری از گرد و غبار یا آلاینده های خارجی قرار دارد. موثرترین راه برای تمیز کردن محفظه، استفاده از جاروبرقی است. دمیدن آن با تفنگ بادی، پراکندگی بیشتر ذرات را به همراه دارد که سبب ورود آن ها به داخل سیم پیچ خواهد شد.
جمع بندی
وجود صدای اضافی در عملکرد کنتاکتور می تواند نشانه عملکرد نادرست آن باشد. این صدا شبیه وزوز کردن است و به سه دلیل مهم ایجاد می شود. چنانچه جریان یا ولتاژ تامین شده برای بوبین کنتاکتور از حد استاندارد کمتر (یا برای ولتاژ بیشتر) باشد، صدای اضافی ایجاد خواهد شد. از سوی دیگر ورود گر و غبار و ذرات سرگردان به داخل محفظه کنتاکتور (به ویژه ذرات فلزی) نیز می تواند سبب عملکرد نادرست و ایجاد صدای اضافی کنتاکتور شود. با بررسی این پارامترها و رعایت اصول نصب و راه اندازی صحیح کنتاکتور، خیال شما از عملکرد مطمئن آن راحت خواهد شد.
